فصلنامه علمی «فقه و حقوق اجتماعی»

۱. حوزه تخصصی و قلمرو علمی (Field and Scope)

این فصلنامه یک نشریه علمی-پژوهشی و میان‌رشته‌ای است که در مرز مشترک فقه، حقوق و علوم اجتماعی فعالیت می‌کند. تمرکز محوری نشریه بر فقه الاجتماع (به مثابه فقه نظام‌ساز) و حقوق اجتماعی است؛ به‌نحوی که به استنباط، تبیین و ارائه الگوهای ساختاری و راهبردهای کلان فقهی برای حل چالش‌های پیچیده جامعه و حکمرانی می‌پردازد.

۲. چشم‌انداز (Vision)

فصلنامه «فقه و حقوق اجتماعی» در نظر دارد در افق ده ساله آتی، به‌عنوان قطب علمی، مرجعیت تئوریک و پیشگام تحول پارادایمی در حوزه فقه الاجتماع در سطح جهان اسلام شناخته شود؛ به‌نحوی که با تولید نظریه‌های بدیل فقهی-حقوقی نظام‌ساز، الهام‌بخش نهادهای علمی و اجرایی در راستای تحقق تمدن نوین اسلامی گردد و فقه را از موضع انفعالی به موضع اقتدار علمی و هدایت‌گری ارتقا دهد.

۳. اهداف کلان و غایت‌مند (Grand Objectives and Teleology)

1. تثبیت معرفت‌شناسی: تبیین و تعمیق مبانی معرفت‌شناختی، هستی‌شناختی و غایت‌شناختی فقه الاجتماع به منظور سازماندهی نظام فکری آن.
2. توسعه متدولوژی: تدوین و ارتقاء روش‌های اجتهادی نوین (نظیر الگوی حکمی-اجتهادی) برای استنباط و استخراج احکام ساختاری و راهبردی از منابع فقهی.
3. نهادینه‌سازی دانش: کمک به تولید الگوها و نسخه‌های فقهی-حقوقی نظام‌ساز برای مدیریت و حکمرانی کارآمد نهادهای کلان اجتماعی و حکومتی.
4. حل مسئله اجتماعی: پاسخ‌گویی منسجم و مبتنی بر اسناد فقهی به مسائل مستحدثه و چالش‌های پیچیده اجتماعی و حقوقی معاصر.

۴. محورهای تخصصی و کانون‌های پژوهش (Thematic Axes and Research Foci)

نشریه از مقالات علمی-پژوهشی که دارای عمق نظری، استحکام روش‌شناختی و نوآوری علمی باشند، به‌ویژه در محورهای زیر، استقبال می‌نماید:

الف) مبانی و روش‌شناسی فقه الاجتماع:

• فلسفه فقه الاجتماع: بررسی مبانی کلامی، اصولی و فلسفی حاکم بر استنباط‌های کلان اجتماعی.
• نظریه تکلیف: تحلیل فقهی گستره تکلیف در قبال فرد، جامعه، سازمان، نهاد و تاریخ (تمایز احکام فردی، اجتماعی و حکومتی).
• متدولوژی اجتهاد ساختاری: قواعد فقه اجتماعی، فقه غایت‌گرا و نقش اصول و قواعد کلان در تدوین راهبردها.
• نسبت‌سنجی: تحلیل رابطه فقه الاجتماع با علوم اجتماعی، علوم سیاسی و حقوق عمومی معاصر.

ب) فقه و حقوق در حکمرانی و نظام‌سازی اجتماعی:

• فقه نظام‌ساز: مبانی فقهی و حقوقی نظام‌سازی در حوزه‌های کلیدی (نظام مالی، سلامت، تعلیم و تربیت، قضایی و ...).
• عدالت و توزیع: بررسی فقهی و حقوقی عدالت اجتماعی، اقتصادی و فضایی؛ الگوهای توزیع ثروت و فرصت.
• فقه نهادی: مطالعات فقهی-حقوقی در خصوص ساختار، عملکرد و مشروعیت سازمان‌ها، نهادها و قوانین اداری حاکم بر کنش‌های جمعی.
• حقوق عمومی با رویکرد اجتماعی: جایگاه فقهی و حقوقی حقوق شهروندی، حقوق اقلیت‌ها و مسئولیت‌های اجتماعی دولت و شرکت‌ها.

ج) مسائل مستحدثه و چالش‌های نوین اجتماعی:

• فقه محیطی: تحلیل فقهی-حقوقی چالش‌های محیط زیست، توسعه پایدار و مدیریت منابع عمومی.
• فقه فضای مجازی و فناوری: بررسی فقهی-حقوقی مسائل مربوط به حکمرانی داده، هوش مصنوعی، حریم خصوصی و رسانه‌های نوین.
• تحولات اجتماعی و خانواده: مطالعات فقهی-حقوقی در زمینه مدیریت تحولات فرهنگی، سبک زندگی، جمعیت و چالش‌های نوین خانواده.
• فقه تاریخی: بررسی ابعاد فقه الاجتماع در مدیریت زمان، مدیریت بحران‌های اجتماعی و فقه آینده‌نگاری.